Australia to kraj prawdziwie wielokulturowy - co czwarty jej mieszkaniec urodził się za granicą, a co drugi ma przynajmniej jednego rodzica-imigranta. Jednocześnie, Australia słynie z tego, że reprezentanci innych kultur dobrze się w tym kraju integrują. Z czego wynika sukces Australii? Według badaczy, w dużej mierze jest on uwarunkowany wysoce selektywną polityką imigracyjną. Rząd australijski kontroluje bezpośrednio - m.in. poprzez system punktowy i kwoty - imigrację na stałe, a pośrednio - poprzez kryteria określone w prawie - imigrację czasową. System imigracyjny Australii opiera się więc przede wszystkim na dwóch rodzajach wiz - stałych, uprawniających od razu do osiedlenia się, oraz czasowych, zezwalających na pobyt na czas oznaczony.

Jeśli chodzi o prawo do zamieszkania w Australii na stałe, to można je uzyskać w ramach trzech ścieżek. Pierwsza z nich to tzw. Program Migracyjny, który przewiduje wizy stałe dla migrantów wysoko wykwalifikowanych, członków rodzin migrantów oraz osób o specjalnych uprawnieniach (np. służących w wojsku australijskim przed 1981 r.). W Programie na rok 2010-11 przewidziano dla nich odpowiednio 113 850, 54 550 i 300 miejsc (tylko liczba małżonków i dzieci migrantów nie jest ograniczona kwotowo).

Migracje cudzoziemców wysoko wykwalifikowanych opierają się na wprowadzonym w 1973 r. systemie punktowym, stworzonym na wzór kanadyjski. Nie jest to system, który dyskryminowałby migrantów ze względu na ich religię, kolor skóry czy pochodzenie etniczne. Nie można jednak zaprzeczyć, że faworyzuje określone grupy przybyszów - ludzi młodych, aktywnych zawodowo, specjalizujących się w zawodach znajdujących się na australijskiej liście zawodów deficytowych, wykształconych i znających język angielski. W praktyce są to osoby z krajów wysoko rozwiniętych albo stanowiące elitę osób wysoko wykształconych z krajów mniej rozwiniętych.

Kolejną grupę uprzywilejowaną w zakresie prawa do pobytu stałego - na mocy dwustronnego porozumienia z 1973 r. - tworzą migranci z Nowej Zelandii. Ubieganie się o wizy nie jest w ich wypadku konieczne, ale posiadanie wizy stałej umożliwia im korzystanie z szeregu świadczeń społecznych. 

Ostatnią ścieżką uprawniającą migrantów do uzyskania prawa do pobytu stałego jest tzw. Program Humanitarny. Cudzoziemcy mają dwie możliwości ubiegania się o ochronę w Australii: składając aplikację po przyjeździe do tego kraju (dotyczy to m.in. tzw. boat people) bądź z miejsca swojego pobytu (część uchodźców z zagranicy jest wskazywana przez UNHCR). Specyfika Programu Humanitarnego polega na corocznym ustalaniu liczby migrantów, którym udzielana jest ochrona. W ostatnich latach wynosi ona 13-14 tys.

Jeśli chodzi o wizy czasowe, to wydawane są one m.in. w celu odwiedzin, studiowania, wykonywania pracy wykwalifikowanej, wakacyjnej, uczestniczenia w imprezach kulturalnych lub sportowych. Nie jest określona z góry ich liczba. Wśród migrantów czasowych dominują studenci, do których kierowane są specjalne zachęty imigracyjne, a ponadto osoby wykonujące pracę wakacyjną oraz pracownicy wysoko wykwalifikowani. W praktyce wielu z nich po pewnym czasie pobytu ubiega się o możliwość zamieszkania w Australii na stałe.

W ostatnich latach imigracja netto* w Australii oscylowała wokół 200-300 tys. osób. To znacznie więcej niż jeszcze kilka lat temu (choć ma to częściowo związek ze zmianą sposobu obliczania salda migracyjnego).

W świetle danych ze spisu ludności z 2006 r. wśród mieszkańców Australii urodzonych za granicą dominowali Brytyjczycy - 5,2 proc. i Nowozelandczycy - 2 proc., ale wysoką pozycję zajmowali też Azjaci, zwłaszcza: Chińczycy - 1 proc., Wietnamczycy - 0,8 proc. oraz Indusi - 0,7 proc. Struktura narodowościowa imigrantów szybko się zmienia. Coraz więcej jest przybyszów z Indii oraz Chin, a także Nowej Zelandii, maleje natomiast udział migrantów z Wielkiej Brytanii w porównaniu do struktury populacji imigranckiej we wcześniejszych dekadach. Wykres 1 przedstawia zmiany w czasie dotyczące krajów urodzenia migrantów osiedleńczych.

Wykres 1. Kraje urodzenia migrantów osiedleńczych w Australii (w %) - zmiany w czasie*

* Dane dla Wielkiej Brytanii za lata 1970-80 dotyczą także przybyszów z Irlandii. Źródło: http://www.pc.gov.au/__data/assets/pdf_file/0013/104134/06-chapter4.pdf

Cudzoziemcy przybywający do Australii to przeważnie ludzie młodzi. W 2008 r. aż 63 proc. z nich było w wieku poniżej 30 lat, a 20 proc. - 30-39 lat. Ci, którzy deklarują chęć pozostania w Australii na stałe, albo w ogóle nie są osobami aktywnymi zawodowo (np. studenci), albo reprezentują takie grupy zawodowe, jak profesjonaliści, handlowcy, menedżerowie czy pracownicy administracji.

Minister ds. imigracji, Chris Bowen zapowiedział dużą reformę dotychczasowej polityki rekrutacji imigrantów wysoko wykwalifikowanych, która ma umożliwić Australii jeszcze efektywniej decydować - na zasadzie preselekcji - o tym, którzy imigranci najlepiej zapełnią luki na rynku pracy. Od lipca 2012 r. cudzoziemcy będą musieli najpierw wyrazić zainteresowanie migracją do Australii online. Tylko wybrani aplikanci będą zapraszani do złożenia wniosku o wizę (Skilled Migrant Selection Model). Dotychczas, każdy po spełnieniu określonych kryteriów mógł złożyć ten wniosek.     

KF, RS

* Migranci są definiowani jako osoby przybyłe z zagranicy, które przebywały w Australii przez co najmniej rok w ciągu 16 miesięcy (imigranci), lub osoby nieobecne w Australii przez co najmniej rok w ciągu 16 miesięcy (emigranci).
Źródło: http://www.pc.gov.au/__data/assets/pdf_file/0016/104128/population-migra....