Operując suchymi liczbami dotyczącymi Profesora Antoniego Rajkiewicza można powiedzieć, że jest On autorem bądź współautorem około 600 pozycji naukowych, wypromował blisko 400 prac magisterskich, 100 prac licencjackich i 43 prace doktorskie. Wszystko to w ciągu przeszło sześciu dekad pracy akademickiej. Truizmem jest w tej sytuacji stwierdzenie, że dorobkiem naukowym Profesora można by obdzielić przynajmniej kilka osób. Podobnie jak to, że nie wszyscy cieszą się jednocześnie opinią znakomitego uczonego, nauczyciela i mentora wśród swoich współpracowników i studentów.

Profesor Antoni Rajkiewicz jest jedną z tych nielicznych osób, które wpłynęły na moje życie w ogóle i jednocześnie tą najważniejszą, dzięki której zajmuję się zawodowo polityką społeczną w Uniwersytecie Warszawskim. Zarówno w czasach, gdy byłem Jego studentem, jak i obecnie mówi się o Nim jako o znakomitym wykładowcy, który zajęcia potrafi uatrakcyjnić informacjami z życia politycznego i funkcjonowania państwa, co dla młodych studentów jest nie lada atrakcją.

Warto również zwrócić uwagę na fakt, że polityka społeczna, której badaczem jest Profesor Rajkiewicz, jest tym obszarem polskiej rzeczywistości, który w czasach PRL-u, jak również obecnie może być kształtowany przez państwo dużo bardziej suwerennie niż jakikolwiek inny. Już samo to predestynuje tę dziedzinę nauki do tego, by zajmowali się nią ludzie nietuzinkowi. To dzięki Profesorowi poznałem znaczenie polityki społecznej i zainteresowałem się nią naukowo. Można bowiem śmiało powiedzieć, że Profesor Antoni Rajkiewicz jest nie tylko badaczem dyscypliny, jaką jest polityka społeczna, ale również jej kreatorem, przyczyniając się swoimi pracami i badaniami do rozwoju tej dyscypliny nauki, a właściwie przez dziesięciolecia określając jej treść i granice.

Jak już wspomniałem, dorobek naukowy Profesora jest bogaty. Taka jest również jego biografia. Profesor Antoni Rajkiewicz urodził się 11 czerwca 1922 r. w Drużbicach, w zasłużonej dla spraw polskiej oświaty rodzinie nauczycielskiej. Kształcił się w Piotrkowie Trybunalskim oraz Warszawie. Przerwaną wy-buchem wojny edukację kontynuował w ramach tajnego nauczania, zdając maturę i uzyskując świadectwo dojrzałości w 1941 r. W czasie pobytu w Warszawie współorganizował pomoc dla ludności żydowskiej, uczestniczył w akcjach konspiracyjnych, zarabiał na życie m.in. jako tragarz na Dworcu Głównym. Po powrocie z Warszawy pracował jako pisarz w majątkach rolnych koło Piotrkowa Trybunalskiego. W październiku 1942 r. został przewieziony do pracy przymusowej w kamieniołomach koło Kielc, a następnie pracował jako robotnik rolny w okolicznych majątkach ziemskich. W marcu 1944 r., po śmierci matki, powrócił do domu rodzinnego w Przygłowie, przejmując opiekę nad młodszym rodzeństwem i schorowanym ojcem. Równocześnie podjął pracę w Polskim Komitecie Opiekuńczym w Piotrkowie Trybunalskim. We wrześniu 1944 r. został pojmany w Kielcach przez gestapo. Szczęśliwie jednak uciekł z transportu i po powrocie do Piotrkowa organizował pomoc dla uchodźców z Warszawy.

W kwietniu 1945 r. rozpoczął studia na Wydziale Nauk Społecznych (przekształconym następnie w Wydział Prawno-Ekonomiczny) Uniwersytetu Łódzkiego. W trakcie studiów był praktykantem-stypendystą Narodowego Banku Polskiego, pełnił funkcję prezesa Bratniej Pomocy Studentów, reprezentując społeczność studencką w Senacie Uniwersytetu Łódzkiego, którym kierował w tym czasie rektor prof. Tadeusz Kotarbiński. W 1947 r. został asystentem-wolontariuszem, a następnie młodszym asystentem w zakresie spółdzielczości i ubezpieczeń. Po ukończeniu studiów w Uniwersytecie Łódzkim (w czerwcu 1948 r.) otrzymał etat starszego asystenta w łódzkim oddziale Szkoły Głównej Handlowej. Równocześnie pracował jako adiunkt w uniwersyteckim Studium Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym. W tym czasie m.in. organizował na terenie Łodzi badania, kierowane przez prof. Wacława Szuberta, nad społeczną rolą rent ubezpieczeniowych.

W 1950 r., po zamknięciu przez władze katedr nauk społecznych (m.in. polityki społecznej), przeszedł do katedry planowania gospodarki narodowej Uniwersytetu Łódzkiego, a w następnym roku rozpoczął studia aspiranckie w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie. Pracę doktorską (wówczas kandydacką), zatytułowaną „Planowa gospodarka siłą roboczą”, obronił 7 czerwca 1954 r. - była to pierwsza publiczna obrona w SGPiS. W tym samym roku otrzymał etat zastępcy profesora w tej uczelni, podejmując badania nad budżetem czasu i warunkami życia nauczycieli.

Będąc już wybitnym specjalistą w dziedzinie rynku pracy i demografii, w latach 1955-1956 Antoni Rajkiewicz pracował jako doradca w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, a na początku 1957 r. został członkiem Rady Ekonomicznej, działającej pod przewodnictwem prof. Oskara Langego. W tym samym roku, po reaktywowaniu Instytutu Gospodarstwa Społecznego, podjął w nim pracę jako kierownik Zakładu Problemów Zatrudnienia, organizując badania nad lokalnymi ośrodkami bezrobocia w Kole, Zamościu, Tomaszowie Mazowieckim, Lidzbarku Warmińskim, Świdwinie i Przemyślu, a także badania nad przebiegiem konkursów na stanowiska kierownicze.
W latach 1959-1960 Profesor Antoni Rajkiewicz przebywał jako stypendysta Fundacji Forda w Sozialforschungsstelle Dortmund i Uniwersytecie w Tybindze oraz Międzynarodowej Organizacji Pacy w Genewie, gdzie zapoznawał się z problemami współczesnej polityki społecznej oraz zmianami w strukturze zatrudnienia. Po powrocie do kraju uczestniczył w programie badań Instytutu Gospodarstwa Społecznego i Komitetu Badań Rejonów Uprzemysławianych Polskiej Akademii Nauk, organizując je na terenie Płocka i Puław.
W marcu 1962 r. zdał kolokwium habilitacyjne na Wydziale Ekonomiki Produkcji SGPiS na podstawie rozprawy „Dynamika i struktura zatrudnienia w Polsce”, uzyskując stopień naukowy docenta (doktora habilitowanego). W SGPiS pełnił kolejno funkcje: wicedyrektora IGS, prodziekana oraz kierownika Katedry Polityki Społecznej. W 1968 r. zorganizował Wydział Ekonomiczno-Społeczny i był jego dziekanem do 1969 r.

W tym czasie kształtowały się też ścisłe związki Profesora z Uniwersytetem Warszawskim, zainicjowane rozpoczęciem w 1968 r. zajęć dydaktycznych z polityki społecznej. W końcu 1969 r. przeniósł się z SGPiS na Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Od tego momentu Profesor Antoni Rajkiewicz trwale związał swą karierę naukową z Uniwersytetem Warszawskim. W Instytucie Nauk Politycznych zorganizował Zakład Polityki Społecznej, który przekształcił się następnie w Katedrę, a później w samodzielny Instytut Polityki Społecznej na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. W rozwoju dydaktyki polityki społecznej w Uniwersytecie Warszawskim Profesor Rajkiewicz odegrał rolę najważniejszą z możliwych, przede wszystkim jako organizator Instytutu Polityki Społecznej, którego był dyrektorem od momentu powstania do 1981 r., a także jako nauczyciel i wychowawca wielu pokoleń polityków społecznych.

Z pracą w Uniwersytecie Warszawskim wiąże się również osobisty rozwój naukowy Profesora Rajkiewicza. W 1969 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1978 r. - profesorem zwyczajnym. Utrwaliła się również jego pozycja najwybitniejszego przedstawiciela nauki o polityce społecznej w Polsce, uczonego, którego prace wyznaczają rozwój tej dyscypliny naukowej.

Zainteresowania badawcze Profesora Antoniego Rajkiewicza obejmują większość zagadnień polityki społecznej. Do ukształtowanych wcześniej, takich jak budżet czasu nauczycieli, bezrobocie lokalne, zmiany społeczne w rejonach uprzemysłowionych, zmiany w strukturze zawodowej oraz procesy demograficzne, poczynając od lat 70. XX wieku doszły nowe - związane z losami absolwentów, zagrożeniami społecznymi i migracjami zarobkowymi. M.in. w latach 1997-2000 kierował ważnymi projektami badawczymi: „Zewnętrzne migracje zarobkowe we współczesnej Polsce - skala i struktura transferów materialnych” (na zlecenie KBN) oraz „Zatrudnienie cudzoziemców w Polsce - ze szczególnym uwzględnieniem szarej strefy” (na zlecenie Krajowego Urzędu Pracy). 

Profesor Antoni Rajkiewicz należy do nielicznego grona tych wielkich uczonych, których dorobek naukowy w połączeniu z działalnością pozaakademicką wywierał znaczący wpływ na przemiany rzeczywistości społecznej. Jego aktywność na różnych polach naukowych i społecznych poza Uczelnią jest imponująca.

W 1954 r. został wybrany na sekretarza Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego (pełnił tę funkcję społecznie), a w 1957 r. Zjazd Krajowy powierzył mu funkcję wiceprezesa ZG ZNP. W latach 1953-1980 był członkiem redakcji „Życia Szkoły Wyższej”. Wiedza w zakresie funkcjonowania systemu edukacji sprawiła, że w latach 1971-73 był członkiem Prezydium Komitetu Ekspertów ds. Reformy Oświaty, działającego pod przewodnictwem prof. Jana Szczepańskiego.

W 1962 r. był współorganizatorem Instytutu Pracy, przemianowanego w 1972 r. w Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, którego dyrektorem był w latach 1984-1988. W latach 1975-1999 pełnił funkcję redaktora naczelnego miesięcznika „Polityka Społeczna”.

Poczynając od lat 1960. Profesor Rajkiewicz był członkiem wielu rad naukowych i zespołów doradczych. M.in. od 1969 r. działał w Towarzystwie Naukowym Płockim, gdzie przez 30 lat prowadził społecznie seminarium doktoranckie. Z jego inicjatywy w Płocku odbyło się 10 konferencji naukowych poświęconych wybranym zagadnieniom polityki społecznej. W latach 1969-74 przewodniczył Radzie Ośrodka Badań Spółdzielczości, w latach 1973-1976 - Radzie Naukowej Instytutu Badań nad Młodzieżą (którego był współorganizatorem), a w latach 1973-1980 - Radzie Naukowej Ośrodka Badań Naukowych w Białymstoku. Poczynając od lat 1970. był wielokrotnie wybierany do władz i Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Działał również w wielu stowarzyszeniach, m.in. Towarzystwie Wolnej Wszechnicy Polskiej, Towarzystwie Walki z Kalectwem oraz Towarzystwie „Abstynencja”.

Na szczególne podkreślenie zasługuje ponad pięćdziesięcioletnia aktywność Profesora Antoniego Rajkiewicza w Polskiej Akademii Nauk, związana z członkostwem w wielu komitetach naukowych, m.in. w: działającym pod przewodnictwem prof. Michała Kaleckiego Komitecie Badań nad Zagadnieniami Społecznymi Polski Ludowej (1959-1969), Komitecie Badań Rejonów Uprzemysławianych, Komitecie Nauk Ekonomicznych, Komitecie Nauk Demograficznych oraz Komitecie „Polska 2000”. W ramach tego ostatniego Komitetu prowadził rozległe badania nad zagrożeniami społecznymi. Był również współorganizatorem Komitetu PAN Nauk o Pracy i Polityce Społecznej, a w latach 1990. - jego przewodniczącym. W latach 1975-88 pełnił różne funkcje w Komitecie Nagród Państwowych, w latach 1986-1995 był z wyboru członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej, w latach 1997-2000 - członkiem Komitetu Badań Naukowych, z kolei w latach 1995-2000 znajdował się w składzie Rady Statystyki przy Radzie Ministrów.
Lata 1970. i 1980. to również okres szczególnej aktywności i znaczących osiągnięć Profesora Rajkiewicza w pracy w instytucjach państwowych. W latach 1972-1974 był dyrektorem Zespołu Planowania Społecznego w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. W 1974 r. został członkiem Rządowej Komisji Ludnościowej, w tym samym roku był delegatem Polski na Światowym Kongresie Ludnościowym w Bukareszcie. W następnym roku został członkiem Rady ds. Rodziny, w której składzie pozostawał do 1986 r. W latach 1976-1980 brał udział w zespole doradców naukowych I Sekretarza KC PZPR. W sierpniu 1980 r. w Gdańsku  uczestniczył w przygotowaniu tzw. Porozumienia Sierpniowego. Od lipca 1981 r. do października 1982 r. był ministrem pracy, płac i spraw socjalnych, przyczyniając się m.in. do wprowadzenia płatnych urlopów wychowawczych dla matek. W latach 1982-89 był członkiem Konsultacyjnej Rady Gospodarczej, której przewodniczył prof. Czesław Bobrowski, zaś w latach 1986-1989 - członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa. W 1989 r. brał udział w pracach Okrągłego Stołu jako ekspert strony rządowej. W latach 1982-1991 był członkiem Kolegium Najwyższej Izby Kontroli, a w latach 1987-89 - członkiem Zespołu Doradców Sejmowych, uczestnicząc w tym czasie w pracach Rządowej Komisji Reformy Gospodarczej.

W 1992 r. Profesor Rajkiewicz przeszedł na emeryturę. Jako emerytowany nauczyciel akademicki pracuje nadal w Instytucie Polityki Społecznej UW w wymiarze niepełnego etatu na stanowisku profesora zwyczajnego, prowadząc m.in. seminarium doktorskie.

Profesor pełni również funkcję przewodniczącego Rady Naukowej Ośrodka Badań nad Migracjami UW, jest honorowym przewodniczącym Komitetu Nauk o Pracy i Polityki Społecznej PAN, członkiem honorowym Towarzystwa Naukowego Płockiego, a także członkiem Komitetu PAN „Polska 2000 Plus”, Rządowej Rady Ludnościowej oraz Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej. Przez wiele lat był także członkiem Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, a do 2011 r. - członkiem Statystycznej Rady Naukowej przy GUS.

Za działalność naukową i pozaakademicką Profesor Rajkiewicz był wielokrotnie wyróżniany cennymi nagrodami i odznaczeniami. M.in. w 1995 r. otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Helsinkach, w 1998 r. - nagrodę z okazji 35-lecia Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, w 1999 r. - nagrodę za 24-letnie kierowanie redakcją miesięcznika „Polityka Społeczna” oraz medal im. Wacława Szuberta przyznany przez Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN, w 2000 r. - odznaczenie honorowe Miasta Płocka oraz w 2001 r. - nagrodę Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych im. Franciszka Ryszki. Wśród odznaczeń państwowych należy wymienić przede wszystkim Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą, otrzymany w 1997 r.

Każdy, kto zna Profesora, wie, że jest On kopalnią wiedzy o wszystkim, co ważne dla polityki społecznej w środowisku akademickim i poza nim. Jego biografia, doświadczenie naukowe i dydaktyczne składają się na życie człowieka, którego aktywność jest najlepszym dowodem budzącej szacunek pasji, z jaką podchodzi On do nauki, którą współtworzył. Przy niezwykłej, kilkudziesięcioletniej aktywności na różnych polach naukowych i społecznych w Uniwersytecie i poza Uczelnią Profesor zapisał się w pamięci wielu osób, ale też pamięć Profesora o ludziach i zdarzeniach jest niezmiennie imponująca. Zdarza mi się na przykład często być zaskoczonym pamięcią Profesora o członkach mojej rodziny czy Jego wiedzą o losach naszych - wspólnych już - studentów, którzy dawno temu opuścili Instytut Polityki Społecznej. Dziś, kiedy Profesor świętuje tak znakomity Jubileusz 90-lecia, mam zaszczyt i okazję powiedzieć Mu z ogromnym szacunkiem - dziękuję.