W lipcu 2010 r. Komisja Europejska przedstawiła europejski program integracji obywateli państw trzecich. Była to odpowiedź na wzrastającą liczbę imigrantów w Unii Europejskiej - w 2010 r. cudzoziemcy spoza UE stanowili już 4 proc. ludności UE (ok. 20,1 mln osób) -  oraz związany z tym szereg wyzwań dotyczących problemów integracyjnych, takich jak zwłaszcza:

- powszechny niski poziom zatrudnienia migrantów, zwłaszcza kobiet (w 2010 r. na szczeblu UE poziom zatrudnienia obywateli państw nienależących do UE w wieku 20-64 lata był o 10 punktów procentowych niższy niż dla ogółu ludności w tej samej grupie wieku - 69 proc. wobec 59 proc.; w wypadku kobiet ta różnica w grupie wieku 25-54 lata wynosiła 20 punktów procentowych);

- wzrastające bezrobocie oraz wysoki wskaźnik posiadania przez cudzoziemców nadmiernych kwalifikacji w stosunku do wykonywanej pracy (według badania UE LFS wskaźnik ten wynosił 45 proc. dla obywateli państw trzecich w porównaniu do 29 proc. w wypadku obywateli UE), co oznacza marnotrawstwo kapitału ludzkiego;

- wzrastające ryzyko wykluczenia społecznego;

- braki w zakresie poziomu wykształcenia (według badania UE LFS migranci są w zdecydowanie niewystarczającym stopniu reprezentowani na poziomie wykształcenia średniego i w znacznie większym stopniu nadmiernie reprezentowani na najniższych poziomach wykształcenia; inny problem to przedwczesne kończenie nauki przez młodzież ze środowisk imigranckich);

- obawy społeczne z powodu braku integracji imigrantów.

Poniżej przedstawiono najważniejsze rekomendacje dla państw członkowskich proponowane w ramach trzech kluczowych dziedzin: integracja poprzez uczestnictwo, więcej działań na szczeblu lokalnym i zaangażowanie państw pochodzenia.

1. Integracja poprzez uczestnictwo

Państwa członkowskie powinny zapewnić:

• ofertę kursów językowych, dostosowanych do różnych potrzeb migrantów na różnych etapach procesu integracji, dostępnych finansowo i geograficznie;

• organizację programów wprowadzających dla nowo przybyłych migrantów, takich jak kursy językowe i kursy kształtujące świadomość obywatelską. Programy te powinny realizować konkretne potrzeby migrujących kobiet, tak aby wspierać ich aktywność na rynku pracy oraz umacniać ich niezależność ekonomiczną;

• środki w celu ustalenia i oceny potrzeb poszczególnych osób oraz uznawania kwalifikacji i doświadczenia zawodowego;

• zwiększenie aktywności migrantów na rynku pracy poprzez aktywne strategie polityczne w zakresie rynku pracy;

• starania w ramach systemów kształcenia zmierzające do wyposażenia nauczycieli i dyrektorów szkół w umiejętności z zakresu zarządzania różnorodnością, rekrutację nauczycieli ze środowisk migrantów, a także udział dzieci migrantów we wczesnej edukacji;

• wyjątkowe zainteresowanie szczególnymi potrzebami najbardziej zagrożonych grup migrantów, takich jak zwłaszcza beneficjenci ochrony międzynarodowej i Romowie będący obywatelami państw trzecich;

• środki pozwalające na praktyczne wprowadzenie zasady równego traktowania oraz zapobieganie dyskryminacji instytucjonalnej i dyskryminacji w życiu codziennym;

• starania na rzecz usunięcia przeszkód utrudniających migrantom uczestnictwo w życiu politycznym (w tym propagowanie i wspieranie aktywności organizacji migranckich, przyznawanie migrantom praw do głosowania w wyborach lokalnych, ustanawianie lokalnych, regionalnych i krajowych organów konsultacyjnych z udziałem imigrantów). Należy jeszcze bardziej zwiększyć zaangażowanie przedstawicieli migrantów w proces opracowywania i wdrażania strategii politycznych w zakresie integracji i programów integracji.

2. Więcej działań na szczeblu lokalnym

Państwa członkowskie powinny zapewniać:

• kompleksowe strategie integracji opracowywane i wdrażane przy efektywnym udziale wszystkich zainteresowanych stron na szczeblu lokalnym i regionalnym, na podstawie podejścia oddolnego (w tym np. rewitalizacja infrastruktury społecznej i miejskiej w celu uniknięcia powstawania gett imigranckich w najuboższych dzielnicach miejskich);

• tworzenie „paktów terytorialnych” na różnych szczeblach w celu planowania wspólnych strategii politycznych dotyczących integracji.

3. Zaangażowanie państw pochodzenia

Państwa członkowskie i państwa pochodzenia powinny zapewnić:

• poprzedzające wyjazd środki wsparcia dla migrantów w celu ułatwienia ich integracji, stanowiące element ram dialogu i współpracy między UE a państwami partnerskimi (państwa pochodzenia mogą wspierać integrację poprzez m.in.: udzielanie informacji migrantom przed wyjazdem, wspieranie migrantów podczas pobytu w kraju UE, propagowanie przedsiębiorczości w wymiarze transnarodowym). Kluczowym elementem w tym kontekście jest poprawa metod uznawania kwalifikacji i umiejętności migrantów.

oprac. RS

Pełny tekst programu jest dostępny na stronie:

http://ec.europa.eu/home-affairs/news/intro/docs/110720/1_EN_ACT_part1_v10.pdf