Już jest - nowe prawo o obywatelstwie

W dniu 18 stycznia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł*, że ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim jest zgodna z Konstytucją. Tym samym, Trybunał nie podzielił wątpliwości prezydenta Kaczyńskiego odnośnie do tego, czy znacząco poszerzone uprawnienia wojewody w zakresie uznawania cudzoziemców za obywateli polskich nie ograniczają prerogatywy głowy państwa, jaką jest nadawanie obywatelstwa polskiego (co zmienią nowe przepisy - zob. Tabela 1). Ustawa wejdzie w życie 15 sierpnia br.

Tabela 1. Procedura uznania za obywatela polskiego i nadania obywatelstwa polskiego przed i po wejściu w życie nowej ustawy o obywatelstwie polskim

Przed 15 sierpnia br.

Po 15 sierpnia br.

Uznanie za obywatela polskiego przez wojewodę

1. Uprawnieni są tylko cudzoziemcy o nieokreślonym obywatelstwie oraz bezpaństwowcy przebywający
w Polsce co najmniej od pięciu lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały.
2. Decyzja wojewody ma charakter związany. Cudzoziemiec może odwołać się od decyzji wojewody na podstawie przepisów k.p.a. oraz zaskarżyć decyzję do sądu.

1. Uprawnieni będą wszyscy cudzoziemcy przebywający w Polsce co najmniej trzy (w wypadku uprzywilejowanych kategorii cudzoziemców - dwa) lata na podstawie zezwolenia na pobyt stały, posiadający regularny dochód oraz tytuł prawny do mieszkania, którzy udowodnią znajomość języka polskiego.
2. Sposób podejmowania decyzji przez wojewodę - bez zmian.

Nadanie obywatelstwa polskiego przez prezydenta RP

1. Uprawnieni są wszyscy cudzoziemcy przebywający w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt stały od co najmniej pięciu lat. Prezydent może odstąpić od warunku dotyczącego okresu pobytu.
2. Rozstrzygnięcie prezydenta ma charakter uznaniowy. Decyzja odmowna nie wymaga uzasadnienia. Cudzoziemiec nie ma prawa do zaskarżenia rozstrzygnięcia.

1. Uprawnieni będą wszyscy cudzoziemcy, bez względu na długość pobytu w Polsce.
2. Sposób podejmowania postanowienia przez prezydenta - bez zmian.

Z jednej strony, zmiany są bardzo korzystne dla cudzoziemców. Wystarczy, że spełnią określone ustawowo warunki, i uzyskają niemal automatycznie polskie obywatelstwo. W nowej ustawie wprowadzono przy tym najkrótszy okres rezydencji wymagany przy naturalizacji w porównaniu do innych krajów UE**, który to okres jest jeszcze krótszy w wypadku uchodźców, cudzoziemców pochodzenia polskiego oraz małżonków obywateli polskich. Co więcej, w świetle nowych przepisów od cudzoziemców nie będzie można żądać zrzeczenia się obywatelstwa innego państwa, co dotąd było jednym z ważniejszych powodów powstrzymywania się cudzoziemców przed naturalizacją. Z drugiej strony jednak, w nowej ustawie określono pewne warunki utrudniające nabycie obywatelstwa (nie dotyczą uprzywilejowanych kategorii cudzoziemców), takie jak konieczność wykazania się posiadaniem środków na utrzymanie bez konieczności korzystania z pomocy społecznej, jak też znajomością języka polskiego (nie sprecyzowano, na jakim poziomie). Już teraz jednak można się spodziewać, że - z uwagi na bardziej obiektywny charakter przesłanek - to instytucja uznania za obywatela polskiego przez wojewodę, nie zaś nadania obywatelstwa przez prezydenta, będzie główną ścieżką nabywania obywatelstwa w Polsce.

Ważną nowością w ustawie jest ponadto wprowadzenie możliwości przywrócenia obywatelstwa polskiego osobom, które utraciły je przed dniem 1 stycznia 1999 r. na mocy poprzednio obowiązujących przepisów. Będzie to miało duże znaczenie dla tych osób, których pozbawiono obywatelstwa z przyczyn politycznych. Decyzje o przywróceniu obywatelstwa będzie podejmował minister spraw wewnętrznych.                                      

RS


* Sześciu na piętnastu sędziów zgłosiło zdania odrębne.

** Tak krótki (trzy lata) okres rezydencji wymagany jest jedynie w Belgii.

Opublikowano w numerze: 34 / Luty 2012 | Kategoria: Imigranci w Polsce