Zanim dojdzie do uchwalenia nowej ustawy o cudzoziemcach, której projekt został przyjęty przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 r., niezbędne stało się znowelizowanie obecnie obowiązującej ustawy z 2003 r. Konieczność ta wynikała z upływu terminów transponowania do polskiego prawa dwóch dyrektyw europejskich, a mianowicie tzw. dyrektywy powrotowej (2008/115/WE), która powinna być stosowana od 24 stycznia 2010 r., oraz dyrektywy dotyczącej przyjmowania wysoko wykwalifikowanych imigrantów zarobkowych (2009/50/WE), która powinna być wdrożona najpóźniej 19 czerwca 2011 r. Transponowanie postanowień drugiej z ww. dyrektyw wymagało nie tylko dodania nowego rozdziału na temat zezwolenia na pobyt i pracę dla imigrantów zarobkowych posiadających wysokie kwalifikacje zawodowe (tzw. niebieskiej karty) do ustawy o cudzoziemcach, ale również zmiany niektórych przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Po uwzględnieniu części poprawek Senatu, w dniu 27 kwietnia br. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Jeśli chodzi o niebieską kartę, to wśród najważniejszych poprawek wymienić można m.in. założenie, że o niebieską kartę w Polsce mogą ubiegać się wszyscy cudzoziemcy na podstawie niebieskiej karty wydanej przez inne państwo UE, bez względu na długość dotychczasowego pobytu w krajach UE oraz założenie, że wydanie cudzoziemcowi niebieskiej karty musi być poprzedzone zawarciem przedwstępnej umowy o pracę, a nie otrzymaniem przez niego wiążącej oferty pracy, jak wcześniej proponowano w projekcie ustawy. Co ciekawe, jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, z przywileju posiadania zezwoleń na pobyt w celu wykonywania pracy wymagającej wysokich kwalifikacji w innych krajach UE korzysta rocznie tylko kilku cudzoziemców. Niemniej, nawet jeśli spodziewana skala wydawania tego typu zezwoleń jest marginalna, to w ramach dostosowywania polityki przyjmowania migrantów zarobkowych, wprowadzenie uproszczonej procedury wydawania zezwoleń na pobyt i pracę dla cudzoziemców mających wykonywać prace wymagające wysokich kwalifikacji, było konieczne.

W zakresie wdrażania dyrektywy w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich zmiany wymagały przede wszystkim rozdziały dotyczące wydalania cudzoziemców i zobowiązywania ich do opuszczenia terytorium RP oraz rejestrów i wykazu w sprawach cudzoziemców. Zgodnie z dyrektywą, powinno się kłaść nacisk na dobrowolny powrót cudzoziemców do ich krajów pochodzenia, jak również na zindywidualizowaną ocenę okoliczności wykonania decyzji powrotowej w kontekście orzekania o okresie, w którym ponowny wjazd będzie niemożliwy. W polskim prawie brakowało dotychczas przepisów pozwalających na regulowanie kwestii zakazu wjazdu w formie decyzji administracyjnej oraz możliwości określania terminu zakazu wjazdu z uwzględnieniem wszystkich istotnych dla danego przypadku okoliczności, bowiem termin ten wynikał wprost z przepisów prawa. W drodze nowelizacji ustawy o cudzoziemcach wspomniane rozwiązania staną się częścią powszechnie obowiązującego prawa, kończąc - miejmy nadzieję - rozterki urzędników i służb granicznych, którzy od dłuższego czasu musieli brać pod uwagę zarówno postanowienia dyrektywy, jak i zapisy polskiego prawa o  cudzoziemcach, niedostosowane jeszcze do prawa unijnego, przy podejmowaniu jakichkolwiek działań i decyzji w sprawie cudzoziemców nielegalnie przebywających w Polsce.

W znowelizowanej ustawie o cudzoziemcach znalazły się m.in. przepisy mówiące o tym, że zakaz ponownego wjazdu będzie określany w granicach terminów zaproponowanych dla poszczególnych przesłanek będących podstawą do wydania decyzji o wydaleniu z Polski oraz, że organ, który wydał decyzję o wydaleniu lub zobowiązaniu do opuszczenia terytorium RP lub inną decyzję, w której określił zakaz ponownego wjazdu, będzie mógł na wniosek cudzoziemca, w drodze decyzji administracyjnej, cofnąć zakaz ponownego wjazdu do Polski lub na terytorium RP i państw obszaru Schengen, w wypadku gdy cudzoziemiec wykaże, że wykonał wszystkie postanowienia danej decyzji, w której został orzeczony zakaz ponownego wjazdu lub gdy ponowny wjazd na terytorium RP lub państw obszaru Schengen ma nastąpić ze względów humanitarnych. Dane cudzoziemca będzie się umieszczało w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terytorium RP jest niepożądany, jeżeli została wydana ostateczna decyzja zawierająca orzeczenie o zakazie ponownego wjazdu. Dodatkowo, na organ prowadzący postępowanie w sprawie wydalenia z RP został nałożony obowiązek zapewnienia tłumacza cudzoziemcowi nieposługującemu się w wystarczającym stopniu językiem polskim, a także tłumaczenia wydanej decyzji na język zrozumiały dla cudzoziemca. W nowelizacji wprowadzono możliwość wykreślenia danych cudzoziemca z wykazu, jeżeli zostały one umieszczone w tym wykazie na podstawie decyzji wydanej w wyniku postępowania wszczętego po 23 grudnia 2010 r., a więc na dzień przed terminem wdrożenia dyrektywy 2008/115/WE. Zgodnie z postanowieniami dyrektywy, powinno się orzekać indywidualnie o zakazie ponownego wjazdu na terytorium RP w decyzji administracyjnej, by cudzoziemiec mógł się od niej odwołać.                   

 MoS

Więcej: Tekst nowelizacji przedstawiony do podpisu Prezydentowi RP.

Źródło: Sejmometr.