W 1997 r. amerykański naukowiec Andrew Schally otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Andrew Schally, syn Kazimierza Schally, polskiego generała i szefa gabinetu prezydenta Ignacego Mościckiego oraz Marii z Łąckich, to z krwi i kości Polak. Burzliwa historia drugiej wojny światowej sprawiła jednak, że całe dorosłe życie spędził w krajach anglosaskich i dlatego obecnie wlicza się go do amerykańskich zdobywców Nobla.

Migrantów wśród laureatów tej prestiżowej nagrody jest wielu. Wystarczy przejrzeć listę osób, które otrzymały tę nagrodę, żeby zorientować się, że przy dużej liczbie nazwisk kraj urodzenia jest inny niż kraj obywatelstwa w chwili otrzymania nagrody. Oczywiście w niektórych wypadkach przyczyny tej rozbieżności leżą w skomplikowanej historii państw świata. W końcu formalnie Władysław Reymont urodził się na terytorium Imperium Rosyjskiego, a nikt nie próbuje zaliczać go w poczet laureatów rosyjskich czy migrantów. Ale i tak liczba migrantów wśród noblistów pozostaje wysoka.

W czerwcu 2012 r. w „Scientific American” została opublikowana tabela, w której przedstawiono kraje pochodzenia laureatów w kolejnych latach. Nawet nie wczytując się w nią dokładnie, gołym okiem widać granicę II wojny światowej, gdy zakończyła się dominacja naukowców niemieckich, a zaczęła era laureatów amerykańskich. Poszukując migrantów najlepiej przyjrzeć się tym ostatnim zdobywcom. I tak, wśród 338 amerykańskich naukowców aż 86 urodziło się poza granicami USA, w tym 15 - na terytorium Niemiec, a 11 - w Kanadzie.

W noblowskich statystykach widać też inny nowy trend: coraz częściej nagrody mają charakter „transnarodowy”, gdyż przyznawane są międzynarodowym grupom naukowców. Prawdopodobne odkrycie w minionym roku Bozonu Higgsa, jednej z najmniejszych cząstek elementarnych, było możliwe dzięki współpracy ponad 6 tys. naukowców pochodzących z różnych krajów. Za zidentyfikowanie tej cząstki jeszcze nikt nie dostał Nagrody Nobla. Dociekliwi statystycy będą jednak mieli nie lada problem, gdy zostanie ona w końcu przyznana: któremu państwu zaliczyć tę nagrodę.

MP