Różnice i podobieństwa pomiędzy ludźmi należącymi do różnych grup etnicznych od dawna są przedmiotem analiz społecznych, ekonomicznych i demograficznych. Kategoria etniczności ma szczególnie duże znaczenie w krajach wielokulturowych, w których ani klasyfikacje według miejsca urodzenia, ani klasyfikacje według rasy nawet nie zbliżają do oddania rzeczywistej różnorodności społeczno-kulturowej całej populacji. Jednym z takich krajów jest Wielka Brytania. Analiza brytyjskich danych spisowych dla Anglii i Walii wykonana przez zespół z University of Manchester pokazała ostatnio, że deklaracje co do przynależności etnicznej rozpatrywane w 10-letnim odstępie czasu stają się coraz mniej spójne.

Brytyjscy badacze porównali przynależność etniczną deklarowaną w spisie ludności w roku 1991, 2001 i 2011. Okazuje się, że pomiędzy latami 1991 a 2001 ok. 2 proc. respondentów „zmieniło grupę etniczną”. Pomiędzy rokiem 2001 a 2011 było to już 4 proc. Wyjaśnienia dla zaobserwowanych prawidłowości badacze doszukują się w rosnącej różnorodności społeczeństwa brytyjskiego. Naukowcy wskazują na dwa prawdopodobne scenariusze. Pierwszy, być może bardziej oczywisty, wynika z rosnącej liczby związków mieszanych. Kolejne pokolenia dzieci z wieloetnicznych rodzin mogą zmieniać swoją identyfikację etniczną pomiędzy kategoriami charakterystycznymi dla rodziców czy kategorią mieszaną, np. „mieszana: biała i azjatycka”. Dane spisowe pokazują, że to właśnie z kategorii mieszanych - pomiędzy latami 2001 a 2011 - do innych kategorii odpłynęło najwięcej, bo aż 40 proc., osób. W drugim scenariuszu zakłada się, że wraz z upływem czasu imigranci, którzy nie mieli problemu z precyzyjnym określeniem swojej tożsamości etnicznej, mogą asymilować się do tego stopnia, że zmieniają swoją samoidentyfikację, „przechodząc” np. do grupy mieszanej, bardziej podobnej do większości Brytyjczyków.

Niespójność kategorii etnicznych deklarowanych w różnych badaniach przez tę samą osobę nie tylko pokazuje jak bardzo płynna czy też trudna może być dla wielu osób taka samoidentyfikacja, ale generuje też szereg wyzwań dla badaczy, urzędników i polityków. Dane dotyczące poszczególnych grup etnicznych mogą być bowiem nieporównywalne w czasie, co w konsekwencji uniemożliwia monitoring skutków ewentualnych działań, np. antydyskryminacyjnych czy integracyjnych, adresowanych do tych grup.           

   JN

Źródło: University of Manchester - ww.ethnicity.ac.uk/census/CoDE-Changing-Identities-Census-Briefing.pdf.