W celu pozyskania informacji o ludności Polski w NSP 2011 wykorzystano m.in. Zawartość istniejących rejestrów oraz systemów informacyjnych. Zakres znajdujących się w nich danych odpowiada przede wszystkim potrzebom instytucji, które nimi zarządzają. Każde ze źródeł ma też swoje ograniczenia wynikające z konieczności podjęcia przez migranta dodatkowych działań (np. zameldowania lub wymeldowania), aby jego mobilność została uchwycona w odpowiednim rejestrze. Ponadto, istniejące zbiory danych nie zawierają informacji o narodowości. Wyjątek stanowi system POBYT, lecz tylko w zakresie rejestracji osób, które ubiegają się o ochronę międzynarodową. Aby uzupełnić te i inne braki danych, w ramach najnowszego spisu ludności przeprowadzono dodatkowe badanie ankietowe - tzw. badanie reprezentacyjne zrealizowane na próbie 20 proc. mieszkań w skali kraju. Ponadto, umożliwiono samospis przez internet. Dane zebrane tymi metodami pozwolą na określenie charakterystyki mobilności wewnętrznej i zagranicznej Polaków, imigracji do Polski, jak też struktury narodowościowej mieszkańców kraju. W zakresie emigracji NSP 2011 dostarczy wiedzy nie tylko o kierunkach i czasie trwania emigracji, ale także o głównych przyczynach wyjazdów oraz powrotów. Ponadto, dowiemy się, jaki charakter ma praca Polaków za granicą i cudzoziemców w Polsce - czy jest poniżej, czy powyżej ich kwalifikacji, czy może jest z nimi zgodna. O imigrantach dowiemy się też tego, w jakim stopniu władają językiem polskim. Wiedza na ten temat w zestawieniu z innymi zmiennymi demograficznymi oraz społeczno-ekonomicznymi (rodzaj wykonywanej aktywności ekonomicznej, źródła utrzymania, charakterystyka gospodarstwa domowego) pozwolą m.in. na opis procesu integracji cudzoziemców w Polsce. W zakresie obywatelstwa oraz narodowości dowiemy się nie tylko, jakim obywatelstwem legitymuje się dana osoba, ale też, czy je zmieniała, czy posiada podwójne obywatelstwo i gdzie urodzili się jej rodzice. Dzięki tak złożonemu podejściu w analizach danych spisowych będzie można wyodrębnić imigrantów w oparciu o różnorodne kryteria, w tym np. tzw. imigrantów w drugim pokoleniu, a więc tych, którzy co prawda urodzili się w Polsce, ale których rodzice pochodzą z innego kraju.

W związku z nową metodologią przeprowadzania spisu ludności rodzą się pytania o sposób scalania danych pozyskanych tak z rejestrów, jak i prób losowych oraz sposób ważenia wyników przy zachowaniu reprezentatywności badania. GUS, podkreślając zaawansowanie technik statystycznych wykorzystywanych do zbudowania bazy danych spisowych, zapewnia jednak o dobrej jakości tego zbioru. Więcej w lipcowej publikacji GUS pt. „Raport z wyników. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011”.       

JN

* Opracowano na podstawie materiałów GUS rozpowszechnionych podczas II Kongresu Demograficznego w marcu br. i zebrania plenarnego Komitetu Badań nad Migracjami PAN w czerwcu br.