Do 3 października 2013 r. Lampeduza była znana szerokiej opinii publicznej głównie ze względu na piękne, piaszczyste plaże. Od tej daty, a szczególnie po podwójnej tragedii, która pochłonęła ponad 400 ludzkich istnień (zob. „BM” nr 44, s. 5), chcąc nie chcąc, stała się także papierkiem lakmusowym wspólnych europejskich działań w obszarze azylu i migracji. W przyszłości ma szansę zostać synonimem ich sukcesu albo porażki. Na razie budzi wątpliwości, czy państwa UE są przygotowane na wspólną i racjonalną odpowiedź na presję migracyjną w rejonie Morza Śródziemnego.

Rozwiązania ukierunkowanego na zapobieganie podobnym tragediom szuka grupa robocza do spraw Morza Śródziemnego, której przewodniczy Komisja Europejska. Na początku grudnia 2013 r. wskazała ona pięć obszarów, w których powinny zostać podjęte działania. W pierwszej kolejności należy wzmocnić nadzór nad granicami oraz zwiększyć możliwości ratownicze, co ma zapobiec wypadkom śmiertelnym. W osiągnięciu tego celu ma pomóc działający od niedawna i jeszcze nie wszędzie europejski system nadzorowania granic (EUROSUR). Dodatkowo, kapitanowie statków mają zostać zapewnieni, że ewentualne udzielenie pomocy rozbitkom nie narazi ich na jakiekolwiek negatywne konsekwencje. Po drugie, zaznaczono, że konieczne jest wsparcie, w tym finansowe, dla państw, które mają do czynienia z dużą presją migracyjną. Pomoc ta przybierać ma też postać tzw. wspieranego przetwarzania. Chodzi o to, że urzędnicy z jednego państwa członkowskiego będą pomagać swoim kolegom z innego państwa w przetwarzaniu wniosków o azyl. W sercu tych działań ma znaleźć się Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu. Trzeci na liście punkt dotyczy walki z handlem ludźmi, przemytem i przestępczością zorganizowaną. Ma temu służyć wzmocnienie Europolu poprzez m.in. przydzielenie mu większych zasobów, jak i przegląd obowiązujących przepisów UE dotyczących przemytu ludzi, w tym pod kątem pogodzenia skutecznego jego zwalczania z uniknięciem kryminalizacji pomocy ofiarom. Po czwarte, wskazano na konieczność podjęcia działań, które zagwarantują, że osoby potrzebujące ochrony bezpiecznie dotrą do UE, czyli na kwestię tzw. przesiedleń (ang. resettlement). W tym obszarze podnoszony jest również postulat zapewnienia dostępu do procedury azylowej jeszcze przed wjazdem na terytorium UE. Wreszcie, po piąte, nacisk jest kładziony na wzmocnienie współpracy z państwami trzecimi, w tym poprzez zawieranie tzw. partnerstw na rzecz mobilności, które „pozwalają na określenie większej liczby dróg legalnej migracji i udzielenie pomocy państwom rozwijającym swój potencjał w celu zapewnienia ochrony w regionie i poszanowania praw człowieka na ich terytorium”. Propozycje działań zostały omówione przez Radę Europejską podczas szczytu, który odbył się w drugiej połowie grudnia 2013 r.                                     

KM

Źródło: Konkluzje Rady Europejskiej, 19-20.12.2013 r., www.europa.eu.