Z początkiem marca br. weszły w życie przepisy nowej ustawy o ewidencji ludności z dnia 24 września 2010 r. zmieniające dotychczasowe zasady nadawania cudzoziemcom numeru PESEL. Co się zmieniło? 

Do końca lutego br. numer PESEL był nadawany cudzoziemcowi, który został zameldowany na terytorium Polski na pobyt czasowy dłuższy niż trzy miesiące albo został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego. W wypadku meldunku o nadanie numeru PESEL bezpośrednio do ministra właściwego do spraw wewnętrznych wnioskował właściwy organ gminy, a w wypadku ubezpieczenia - płatnik składek, czyli najczęściej pracodawca (obecnie nie ma takiego obowiązku). 

Od 1 marca br. właściwy organ gminy, meldując cudzoziemca, nadal z urzędu składa wniosek o nadanie cudzoziemcowi numeru PESEL, jednak wyłącznie, gdy przebywa on w Polsce w związku z: uzyskaniem prawa stałego pobytu przez obywatela państwa członkowskiego UE i EFTA, tj. strony umowy o EOG i Konfederacji Szwajcarskiej, lub członka rodziny takiej osoby; uzyskaniem zezwolenia na pobyt stały lub pobyt rezydenta długoterminowego UE; uzyskaniem statusu uchodźcy,  lub ochrony uzupełniającej, azylu, ochrony czasowej, zgody na pobyt tolerowany oraz zgody na pobyt ze względów humanitarnych; byciem członkiem rodziny uchodźcy lub cudzoziemca korzystającego z ochrony uzupełniającej.

Wniosek o nadanie numeru PESEL z urzędu nie jest składany w wypadku cudzoziemców przebywających na podstawie wizy lub zezwolenia na pobyt czasowy. W takiej sytuacji numer jest nadawany cudzoziemcowi tylko na jego umotywowany wniosek. W praktyce ma to miejsce wówczas, gdy załatwienie sprawy życia codziennego, np. wyrobienie prawa jazdy, wymaga posiadania numeru PESEL. We wniosku cudzoziemiec powinien podać podstawę prawną, czyli przywołać konkretny przepis, zawarty w innym akcie prawnym niż ustawa o ewidencji ludności, który taki wymóg na niego nakłada. W praktyce, z uwagi np. na słabą znajomość języka polskiego, dla cudzoziemców zmiany te stanowią komplikację, na co zwracało uwagę m.in. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.

Trzeba jednak pamiętać, że lista sytuacji, w których cudzoziemiec musi okazać numer PESEL, jest ograniczona, chociaż urzędnicy mogą twierdzić inaczej. Często bowiem zamiast numeru PESEL można wpisać np. numer paszportu, co dotyczy chociażby ubezpieczenia społecznego.  Jeżeli zatem cudzoziemiec spotka się z żądaniem podania numeru PESEL, którego nie posiada, powinien zażądać wskazania podstawy prawnej, z której taki obowiązek wynika. Może się okazać, że numer PESEL nie jest wcale konieczny. Jeśli jednak okaże się, że jest, to cudzoziemiec pozna podstawę prawną wymogu i będzie już wiedział, co wpisać we wniosku o nadanie tego numeru.                                       

  KM