Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o Karcie Polaka, przyjętej jednomyślnie przez wszystkie kluby parlamentarne w maju 2016 r., cudzoziemcy polskiego pochodzenia z 15 krajów byłego ZSRS zyskają uprawnienia, które ułatwią im osiedlanie się w Polsce i naturalizację. Obywatelstwo polskie będą mogli uzyskać po zaledwie roku pobytu na podstawie zezwolenia na pobyt stały w związku z posiadaniem Karty Polaka (dotychczas po dwóch latach), które to zezwolenie dostaną niemal automatycznie i bezpłatnie od początku pobytu w Polsce. W międzyczasie wraz z członkami najbliższej rodziny przez dziewięć miesięcy od złożenia wniosku o prawo stałego pobytu posiadacz Karty Polaka będzie mógł korzystać z pomocy finansowej na częściowe pokrycie wydatków na zagospodarowanie się i utrzymanie. Przez pierwsze trzy miesiące wysokość świadczenia wyniesie po ok. 900 zł miesięcznie (połowa minimalnego wynagrodzenia za pracę) na wnioskodawcę i jego małżonka oraz połowę tej kwoty (ok. 450 zł) na każde małoletnie dziecko. Od czwartego miesiąca kwoty te mają być o 40 proc. niższe.

Początkowo planowany zakres pomocy miał być znacznie szerszy i obejmować prawie taką samą pomoc, jaką dzisiaj otrzymują repatrianci na podstawie ustawy o repatriacji, tj. więcej różnego rodzaju zasiłków finansowych, pomoc w zakresie aktywizacji zawodowej oraz możliwość wzięcia udziału w bezpłatnych kursach języka polskiego i adaptacji. Ostatecznie jednak - z uwagi na ograniczenia budżetowe oraz obawy środowisk kresowych o to, że zbyt wielu Polaków opuści Kresy z powodu wiążących się z tym korzyści finansowych - Sejm zdecydował się na zredukowanie zakresu pomocy do jednego świadczenia adaptacyjnego.

Osoby, które napotykają trudności przy staraniu się o Kartę Polaka we własnym kraju, np. z powodu szykan stosowanych przez miejscowe władze na Białorusi, będą mogły ubiegać się o ten dokument w urzędach wojewódzkich w Polsce, a więc nie - jak dotąd - tylko w polskich konsulatach. Ważnym ułatwieniem proceduralnym będzie też zwolnienie z opłat urzędowych przy staraniu się o Kartę Polaka, wizę wjazdową do Polski, zezwolenie na pobyt stały oraz obywatelstwo polskie.

Krytycy znowelizowanej ustawy zarzucają jej m.in. to, że premiując przesiedlanie się do Polski, przyczyni się ona do przyspieszenia depolonizacji Kresów Wschodnich i wydrenowania ich zwłaszcza z ludzi młodych. Pojawiają się również obawy o nadużywanie procedury, np. uzyskiwanie Karty Polaka na podstawie sfałszowanych dokumentów, o jakie w skorumpowanych krajach Wschodu nie jest specjalnie trudno.

Nowe prawo zacznie obowiązywać po trzech miesiącach od daty ogłoszenia, z wyjątkiem m.in. przepisów o nowym świadczeniu adaptacyjnym wchodzących w życie 1 stycznia 2017 r. Autorzy nowelizacji szacują, że rocznie z dobrodziejstw ustawy będzie korzystało ok. 10 tys. osób polskiego pochodzenia ze Wschodu.  

       RS

Źródło: Sejm RP, Senat RP, Kresy.pl, Mojekresy.pl.