Od 1 lipca 2016 r. cudzoziemcy spoza Unii Europejskiej, którzy przyjeżdżają do Francji po raz pierwszy i zamierzają osiedlić się w tym kraju na stałe, mają obowiązek zawarcia z Republiką Francuską tzw. kontraktu integracji republikańskiej (contrat d’intégration républicaine, CIR), wprowadzonego w związku z implementacją dekretu z 7 marca 2016 r. dotyczącego praw cudzoziemców. Dokument ten zastępuje dotychczasowy „kontrakt przyjęcia i integracji” (contrat d'accueil et d'intégration, CAI), który obowiązywał w całej Francji od 1 stycznia 2007 r.

„Kontrakt integracji republikańskiej” stanowi pierwszy etap przewidzianej na pięć lat, spersonalizowanej ścieżki integracji, której ukończenie ma wiązać się z przyznaniem cudzoziemcowi karty stałego rezydenta (carte de résident) ważnej przez 10 lat. Tuż po przyjeździe do Francji cudzoziemiec musi odbyć spotkanie z urzędnikiem Francuskiego Urzędu Imigracji i Integracji (l’Office français de l’immigration et de l’intégration, OFII). Celem spotkania jest określenie potrzeb cudzoziemca w zakresie nauki języka francuskiego oraz zebranie informacji na temat jego sytuacji socjalnej, rodzinnej i zawodowej w celu ewentualnego skierowania go do odpowiednich instytucji. W trakcie tego spotkania cudzoziemiec podpisuje kontrakt.

Kontrakt zawierany jest na okres roku (wyjątkowo może być przedłużony o kolejny rok). W ramach kontraktu cudzoziemiec zobowiązuje się uczestniczyć w szkoleniu obywatelskim, składającym się z dwóch sześciogodzinnych modułów: „Wartości i instytucje Republiki Francuskiej” oraz „Życie i praca we Francji”. Ponadto, cudzoziemiec może zostać skierowany do odbycia obowiązkowego szkolenia językowego trwającego 50, 100 lub 200 godzin. Uczestnictwo w tym szkoleniu powinno umożliwić cudzoziemcowi opanowanie języka francuskiego w stopniu co najmniej podstawowym (A1 według klasyfikacji poziomów biegłości językowej Rady Europy; wcześniej wymagane było opanowanie języka na poziomie minimalnym A1.1). 

Zawierając kontrakt, cudzoziemiec zobowiązuje się też do poszanowania zasad i wartości społeczeństwa francuskiego i Republiki Francuskiej. W zależności od rezultatów szkoleń (uzyskanie certyfikatów, w tym przede wszystkim językowego) oraz tego, w jaki sposób cudzoziemiec będzie „manifestował swoje przywiązanie do wartości republikańskich”, po roku nieprzerwanego pobytu we Francji prefekt właściwy ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca może wydać mu zezwolenie na pobyt czasowy (carte de séjour) na okres od dwóch do czterech lat. Wtedy rozpoczyna się drugi etap ścieżki integracji, w trakcie którego cudzoziemiec może podjąć dalszą naukę języka francuskiego na bezpłatnym kursie oferowanym przez państwo, w celu uzyskania poziomu biegłości językowej A2, co jest warunkiem koniecznym przyznania mu karty stałego rezydenta.

W porównaniu do kontraktu CAI, kontrakt CIR rozszerza zakres szkolenia obywatelskiego i językowego. Władze francuskie szacują, że dzięki podniesieniu wymaganego poziomu znajomości języka do A1, ze szkoleń językowych skorzysta dwa razy więcej cudzoziemców rocznie niż dotychczas (do 50 tys.). Najważniejszą zmianą, którą wprowadza nowe prawo, są jednak wydawane na kilka lat zezwolenia na pobyt czasowy po zrealizowaniu kontraktu. Wcześniej zezwolenia udzielane były tylko na rok, co sprzyjało wzrostowi obciążeń biurokratycznych zarówno po stronie administracji, jak i cudzoziemców, i tym samym negatywnie wpływało na wydolność systemu.                                                  

   AK

Źródła: Service-Public.fr, Droit de la formation, Ministère de l'Intérieur, The Local, travail-emploi.gouv.fr.