Numer Specjalny: Dodatek: 50 Grudzień 2014
Republika Macedonii to małe państwo na Bałkanach, często pozostające w cieniu silnych sąsiadów. Na forum międzynarodowym znane jest pod tajemniczą nazwą FYROM (Former Yugo-slav Republic of Macedonia), co oznacza Była Jugosłowiańska Republika Macedonii. Nazwa ta została narzucona Macedończykom w wyniku protestów Greków, którzy uważają, że „Macedonia” to od trzech tysięcy lat tradycyjna nazwa jednego z regionów państwa greckiego, a więc słowiańscy sąsiedzi po prostu nie mają prawa jej używać. Nad Wisłą wiele osób kojarzy Macedonię przede wszystkim z konfliktem wokół nazwy. Na nazwę „FYROM” co jakiś można natknąć się np. przy okazji oglądania zawodów sportowych, co przypomina o obecności tego państwa gdzieś na krańcach Europy. Niektórzy potrafią nawet wskazać położenie tego kraju czy opisać zapadającą w pamięć flagę z motywem słońca. Mało kto jednak wie, że Polska była i jest związana z Macedonią ze względu na Polaków, których los rzucił do tego bałkańskiego kraju, oraz Macedończyków, których droga do ojczyzny wiodła przez Polskę.
W Macedonii mieszka obecnie ok. 350 obywateli Polski, a wśród nich znaczny udział mają Polki, które wyszły za mąż za Macedończyków. Większość kobiet wyjechała z Polski jeszcze za czasów Jugosławii, pomiędzy rokiem 1971 a 1981, i osiedliła się najczęściej w Skopje lub w jednym z mniejszych miast, takich jak Ochryd, Bitola lub Gostivar. Zdecydowały się zostawić rodzinę, dom, przyjaciół i zamieszkać ponad tysiąc kilometrów na południe od domu, w kraju, którego dzisiaj wiele osób nie potrafi nawet wskazać na mapie. Choć kobiety te przyjechały z różnych stron, różnymi drogami i w różnych momentach swojego życia, do Macedonii przyciągnęła je ta sama siła: miłość.
Wyjazdy do Bułgarii popularne w czasach PRL, a zwłaszcza w latach 70. i 80. XX w., jak również częste wówczas wymiany studenckie między krajami bloku wschodniego niekiedy owocowały tzw. migracją serc, czyli małżeństwami młodych Polek z cudzoziemcami, w tym Macedończykami. Dzieci, które urodziły się w tych polsko-macedońskich rodzinach w latach 1980. i 1990., obecnie rozpoczynają dorosłe życie. Jak „mieszane” pochodzenie kształtowało ich dzieciństwo i tożsamość? Czy miało wpływ na ich wybory życiowe?
Nie dla wszystkich narodów koniec drugiej wojny światowej oznaczał koniec działań wojennych. W 1946 r. w Grecji pomiędzy komunistyczną partyzantką i monarchistami wybuchł konflikt, w wyniku którego - wedle różnych szacunków - zginęło od 120 tys. do 150 tys. ludzi, a 30 tys. dzieci trafiło w charakterze uchodźców do krajów byłego bloku wschodniego.
W XIX w. sytuacja polityczna Polski, której terytorium zostało podzielone między trzy mocarstwa, skłaniała wielu polskich działaczy narodowościowych do walki zbrojnej. Wybuchały powstania narodowe, a wielu ich uczestników w wyniku represji było zmuszonych do opuszczenia kraju. Niektórzy różnymi drogami trafili na terytorium obecnej Macedonii.
Numer specjalny „Biuletynu Migracyjnego” poświęcony polskim śladom w Macedonii został wydany we współpracy ze Stowarzyszeniem „Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego, które jest realizatorem projektu „Polacy w Macedonii” finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Badania na których podstawie, powstały teksty zawarte w niniejszej publikacji były realizowane w ramach projektu współfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych w 2012 r.
